INLAND EMPIRE: O πιο Πνευματικός David Lynch

Η ταινία INLAND EMPIRE διατίθεται με το τελευταίο τεύχος (Ιουνίου) του περιοδικού "ΣΙΝΕΜΑ". Η διάθεση του με το περιοδικό στάθηκε αφορμή για την παρακάτω κριτική.

"How boring the cinema would be without David Lynch, and for a long, long moment, how dull reality always seems after a Lynch movie has finished."
(Peter Bradshaw, The Guardian, κριτική για το INLAND EMPIRE)

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ: 9 / 11

To INLAND EMPIRE (επιλογή του σκηνοθέτη ο τίτλος να γράφεται πάντα με κεφαλαία) είναι εξολοκλήρου γυρισμένο με μία φθηνή ψηφιακή κάμερα του εμπορίου. Οι ταινίες του David Lynch διακρίνονται, συν τις άλλοις, για την άψογη φωτογραφία και τα προσεγμένα πλάνα -- κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την επιλογή του σκηνοθέτη από εδώ και στο εξής να κινηματογραφεί μόνο με χειροκίνητη ψηφιακή κάμερα (αυτό συνήθως συνεπάγεται σε φτωχότερη σε ποιότητα εικόνα και αστάθεια στην εξισορρόπηση της κάμερας). Έχοντας δει το INLAND EMPIRE έχω να πω ότι πραγματικά η αλλαγή στην ποιότητα δεν είναι τόσο εμφανής, μερικοί ίσως καν να μην την παρατηρήσουν καν (φαίνεται συνήθως στις πολύ φωτεινές λήψεις).

Πριν συνεχίσω για το INLAND EMPIRE να αναφερθώ σύντομα στις δύο προηγούμενες ταινίες του David Lynch. Το Lost Highway ήταν για μένα η καλύτερη ταινία του (πριν κυκλοφορήσει το INLAND EMPIRE) και παραμένει η πιο ολοκληρωμένη για μένα, από άποψη σεναρίου κυρίως. Είναι σαν να έχει μία αρχή-μέση-τέλος, μια δομή πιο ξεκάθαρη από αυτήν που έχουν οι επόμενες ταινίες. Έχοντας πει αυτό όμως, εξακολουθώ να πιστεύω ότι πρόκειται για την πιο δυσνόητη ταινία του Lynch. Το Mulholland Drive, η πιο γνωστή στο κοινό ταινία του μετά το Blue Velvet, ήταν για μένα μια μικρή απογοήτευση. Σίγουρα είναι η πιο προσεγμένη ταινία του Lynch, με ένα άψογο soundtrack, τέλειες φωτογραφίες, δυνατές ερμηνείες (κάτι που δεν παίζει όμως και τόσο μεγάλο ρόλο στις ταινίες του David Lynch). Είχε έναν έντονο συναισθηματισμό που έλειπε από το Lost Highway. Από την άλλη δεν είχε τη συνοχή του τελευταίου. Να υπενθυμίσω ότι το Mulholland Drive αρχικά γράφτηκε ως σενάριο για τηλεοπτική σειρά -- κάτι που νομίζω πως φαίνεται στην ταινία, κυρίως από το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα σε αρκετές σκηνές (βλ. πχ. πως δεν δένουν μεταξύ τους τόσο καλά οι σκηνές μέρας-νύχτας). Με το Mulholland Drive ο Lynch προσωπικά μου έδωσε την εντύπωση ότι ήθελε να κάνει κάτι πιο εύκολο, πιο εμπορικό και προσιτό στο κοινό (όσο προσιτή μπορεί να είναι μια ταινία του Lynch).


Ευτυχώς το INLAND EMPIRE είναι από τις πιο ιδιότροπες, προσωπικές ταινίες του σκηνοθέτη (όσοι έχετε δει το θρυλικό Eraserhead θα ξέρετε για τι μιλάω). Για μένα είναι -μαζί με το Lost Highway- ότι πιο ολοκληρωμένο μας έχει δώσει τελευταία. Για πρώτη φορά μετά από χρόνια ο Lynch περιλαμβάνει σε μια ταινία του συναίσθημα σαν αυτό του Mulholland Drive, ένα δυνατό σενάριο όπως στο Lost Highway, αφήνοντας πίσω τις super-στυλιζαρισμένες εικόνες του και τα "πλούσια" soundtracks του Badalamenti. Αντ' αυτών, στρέφεται σε ένα πιο αυθόρμητο, πιο ωμό look με την digital camera και την παρανοϊκή μουσική του Penderecki.

Και τώρα να αναφερθώ στην ταινία καθαυτή και τι είναι αυτό που την κάνει τόσο ξεχωριστή από τις υπόλοιπες ταινίες του Lynch: η πνευματικότητα που διέπει ολόκληρη την ταινία και η επιτυχημένη διπλή κάθαρση του φινάλε. Όλες οι ταινίες του Lynch στοχεύουν σε μια κάθαρση που έρχεται είτε με τον θάνατο, είτε με την μεταμόρφωση, είτε με την επιστροφή σε κάποια αρχή. Ό,τι υπήρχε στις προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη ως σήμα κατατεθέν υπάρχει και εδώ: λάμπες που τρεμοσβήνουν, δωμάτια που μεταμορφώνονται, διάδρομοι που οδηγού σε διαφορετικά σημεία, μυστηριώδης επιγραφές, και φυσικά ο ιδιόρρυθμος, σχεδόν αλλόκοτος διάλογος. Αυτή τη φορά φαίνεται ότι ο David Lynch έχει καταφέρει να ενσωματώσει όλα αυτά με τον πιο πειστικό τρόπο, ώστε να οδηγούν σε μία coda-εφιάλτη που με τη σειρά της φέρνει την ταινία στην πνευματική κάθαρσή της. Για να μην αναφερθώ καν στην καταπληκτική ερμηνεία της πρωταγωνίστριας Laura Dern, είναι πραγματικά ό,τι καλύτερο έχουμε δει ποτέ σε ταινία του Lynch.


Μπορεί να μην είπα τίποτα για το σενάριο και την πλοκή της ταινίας, αλλά δεν υπάρχει νόημα για κάτι τέτοιο -- o λόγος που βλέπουμε μια ταινία του David Lynch δεν είναι για να λύσουμε κάποιο μυστήριο, παρά για να παραδεχτούμε ότι τα όνειρα και οι εφιάλτες που βλέπουμε έχουν μια διάσταση που τελικά ίσως να μην είναι τόσο προσωπική όσο θέλουμε να πιστεύουμε. Ο σκηνοθέτης όταν πολλές φορές ρωτήθηκε με τι θέμα καταπιάνεται το INLAND EMPIRE απαντούσε απλά, "It's about a woman in trouble", και αυτό είναι και μία συνοπτική περιγραφή της ταινίας. Να μην ξεχνάμε άλλωστε ότι συγκεκριμένο σενάριο δεν είχε δοθεί καν στους πρωταγωνιστές, ούτε ο ίδιος ο σκηνοθέτης είχε κάποιο γραπτό σενάριο στα χέρια του, παρά μόνο διάφορες σκηνές ασύνδετες μεταξύ τους. Οι ίδιοι δεν ήξεραν καν τι συμβαίνει ακόμα και λίγο πριν την προβολή της ταινίας στο Φεστιβάλ Βενετίας (ο πρωταγωνιστής Justin Theroux δήλωσε στους δημοσιογράφους: "Δεν θα μπορούσα να σας πω περί τίνος πρόκειται, και σε αυτό το σημείο δεν ξέρω καν αν ο David Lynch θα μπορούσε. Έχει γίνει για μας ένα είδος απασχόλησης - η Laura Dern κι εγώ καθόμαστε στο σετ προσπαθώντας να καταλάβουμε τι συμβαίνει." Υπερβολική δήλωση κατά την άποψή μου: προσωπικά την βρίσκω την πιο κατανοητή ταινία του σκηνοθέτη, τουλάχιστον σε σχέση με το Lost Highway και το Mulholland Drive, αλλά πολλοί θα διαφωνήσουν)

Πολλοί κριτικοί έχουν αναφερθεί στις τελευταίες τρεις ταινίες του David Lynch ως μια τριλογία. Αν έπρεπε να τις αξιολογήσω με λίγες λέξεις θα έλεγα:

-Lost Highway: το πιο ολοκληρωμένο σενάριο και η πιο ξεκάθαρα δομημένη, υστερεί όμως σε συναίσθημα.
-Mulholland Drive: πλούσια σε συναίσθημα, αδύναμη σεναριακά (το αντίθετο δηλ. από την προηγούμενη ταινία).
-INLAND EMPIRE: η πιο πνευματική ταινία του Lynch και η πιο ολοκληρωμένη από κάθε άποψη, σε σχέση πάντα με τις παραπάνω.

Έχοντας πει αυτά, να καταλήξω λοιπόν ότι το INLAND EMPIRE είναι ένα αριστούργημα που θα μπορούσε να αγγίξει το τέλειο, κάτι που ελπίζω ο David Lynch να μας επιφυλάσσει για το μέλλον. Πάντως αν κρίνω από το αποτέλεσμα του INLAND EMPIRE, μάλλον αυτό δεν θα αργήσει να έρθει, εκτός αν ο σκηνοθέτης κάνει πάλι σκηνοθετική στροφή προς κάποιο άλλο είδος. Είναι ταινία που επιβάλλεται να δεις τουλάχιστον και δεύτερη φορά αν θέλεις να την καταλάβεις, αλλά αυτό από μόνο του συνιστά μια διπλή απόλαυση και την δυνατότητα διείσδυσης σε έναν πολύ εσωτερικό κόσμο που υπάρχει μέσα στον καθέναν μας βαθιά κρυμμένος.


"However, for those prepared to meet Lynch on his terms, it provides a dazzling and mesmeric filmic trip, the nearest film has got to replicating the effect of modern jazz or providing an exposition of quantum theory. Lynch has found a space somewhere between the narrative film and the way artists employ film as a device within installations to achieve resonance beyond the frame - he definitely breaks new ground." - DVDTIMES