Sunday, December 5, 2010

Io Sono L' Amore

 

iosonolamore

"I Am Love" is an odd experience.  - Mick LaSalle, San Francisco Chronicle

 

Τίτλος: Io Sono L' Amore

Σκηνοθέτης: Luca Guadagnino

Παραγωγή: 2009

 

Να και μία ταινία που αναγκάστηκα να δω δύο φορές. Η αλήθεια είναι ότι γνώριζα πως αυτό θα συνέβαινε από τα πρώτα κιόλας λεπτά. Κι αυτό γιατί με το που ξεκίνησε η ταινία, έπιανα τον εαυτό μου να μη δίνει καθόλου σημασία στο διάλογο, στο τι λένε οι πρωταγωνιστές, παρά μόνο προσπαθούσα να προλάβω να θαυμάσω τα διάφορα σκηνοθετικά τεχνάσματα, τις συνεχόμενες αλλαγές στην οπτική γωνία της κάμερας, διακριτικές και μη τεχνικές σκηνοθετικές λεπτομέρειες, αλλά και όλη την αισθητική της ταινίας: πλούσια, βαριά, με απίστευτη προσοχή στην λεπτομέρεια – είτε αφορά τα σετ, τα ρούχα και τα αξεσουάρ των πρωταγωνιστών, τις εσωτερικές και εξωτερικές τοποθεσίες: ένας πλούσιος Vogue κατακλυσμός, που ωστόσο δεν ήταν ούτε κιτς, ούτε αναχρονιστικός, ούτε φορτικός, ήταν απλά υπέροχος. Και σε όλα αυτά επίκεντρο η art deco κατοικία όπου ζούσαν οι ήρωες της ταινίας, η οικογένεια Recchi.

Ίσως να φαίνεται παράξενο που γράφω για μια ταινία ξεκινώντας από την αισθητική της, όμως πραγματικά το Io Sono L' Amore θέτει την αισθητική ως κεντρικό του άξονα. Η σκηνοθεσία του άγνωστου σε μένα Luca Guadagnino είναι ό,τι πιο στυλιζαρισμένο έχω δει τα τελευταία χρόνια, χωρίς υπερβολή. Ωστόσο, αυτό δεν είναι απαραιτήτως καλό. Ο σκηνοθέτης αρκετές φορές δίνει την εντύπωση ότι αυτός αποτελεί τον βασικό πρωταγωνιστή και ήρωα της ταινίας, λες και είναι ο ίδιος που συνεχώς φωνάζει "Να, δείτε με, εγώ είμαι ο έρωτας!" Οι τεχνικές του αψεγάδιαστες και η επιρροή του από μεγάλους σκηνοθέτες (όπως ο Αντονιόνι με τις γεωμετρικές του λήψεις, και ο Βισκόντι με την εμμονή στην αισθητική λεπτομέρεια) είναι εμφανείς. Ωστόσο, αυτή η συνεχής επίδειξη σκηνοθεσίας μπορεί να κουράσει τον μυημένο θεατή, μιας και αποσπά την προσοχή του από την πλοκή. Από την άλλη, τόσο από καλλιτεχνική όσο και από τεχνική άποψη, η σκηνοθεσία  είναι τόσο επιδέξια που πραγματικά σε κάνει να βγάζεις το καπέλο στον κ. Guadagnino  και να τον θαυμάζεις για το αποτέλεσμα που έχει πετύχει. Εγωκεντρική λοιπόν σκηνοθεσία, που κάποιους σίγουρα θα ενοχλήσει, πιθανώς εμπνευσμένη από τους μεγαλύτερους ιταλούς σκηνοθέτες, αλλά δοσμένη με τόσο μοντέρνο και φρέσκο τρόπο… Ίσως αυτό να είχε κατά νου ο κριτικός της Independent, Jonathan Romney, όταν είπε ότι η ταινία "αποκαλύπτει δυνατότητες που δεν ήξερες καν ότι υπάρχουν στον αφηγηματικό κινηματογράφο (narrative cinema)".

sono1


Σε μία άλλη online κριτική (ελληνική αυτή τη φορά) διάβασα ότι η ταινία στην πραγματικότητα δεν είναι ιδιαίτερα σημαντική, όμως μοιάζει σημαντική. Πιστεύω ότι ακριβώς το αντίθετο ισχύει: η ταινία μοιάζει να είναι επιφανειακή, ωστόσο κινείται σε πολλά επίπεδα και ερμηνεύεται με ποικίλους τρόπους. Υπάρχει ένα γράμμα που ποτέ δεν μαθαίνουμε καν το περιεχόμενό του, ομοερωτικές νύξεις, σχέσεις που ακροβατούν μεταξύ φιλίας και έρωτα, και όλοι φαίνονται να κρύβουν από ένα μυστικό. Επιπλέον το καθετί φαίνεται να μην υπάρχει τυχαία, αλλά να έχει μεγάλη σημασία στην πλοκή: σκάλες, πόρτες, έντομα, πίνακες ζωγραφικής, ακόμα και το χτένισμα των μαλλιών της ηρωίδας Emma – όλα έχουν κάτι να πουν και δεν είναι όπως είναι για κάποιον λόγο.

Πολλά έχουν ειπωθεί για την (κατ' εμέ) αριστουργηματική μουσική της ταινίας. Ο John Adams (ναι, ο μεγάλος σύγχρονος συνθέτης) δημιουργεί ένα μουσικό σκορ (και όχι απλά soundtrack) αρκετά μοντέρνο που δένει υπέροχα με την ταινία και δίνει πνοή. Πρόκειται για ένα σκορ ρυθμικό, μινιμαλιστικό, με πλούσια ενορχήστρωση (τα χάλκινα πνευστά στο φινάλε είναι εντυπωσιακά!). Η μουσική δεν έρχεται να καλύψει σκηνοθετικά κενά αλλά είναι υποχρεωτική για την ταινία: κι αυτό γιατί το Io Sono L' Amore είναι το είδος της ταινίας απ΄ όπου δεν μπορείς να απομονώσεις τη μουσική - αντιθέτως το σκορ, το οποίο υπάρχει για να δίνει ρυθμό και νεύρο, και η ταινία είναι το ένα και τ' αυτό. Η ταινία είναι φτιαγμένη για να συνυπάρχει με τη μουσική. (Άλλες ταινίες που λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο όσον αφορά τη μουσική, και που μου έρχονται τώρα στο μυαλό, είναι Τα Μαθήματα Πιάνου, το Μανόλια, και το πρόσφατο και αριστουργηματικό Θα Χυθεί Αίμα).

sono2


Για τις ερμηνείες δεν έχω να πω πολλά,γιατί πραγματικά δεν πιστεύω ότι πρόκειται για το είδος της ταινίας που βασίζεται σε καλές ερμηνείες. Άλλωστε, αν πάρουμε τον Αντονιόνι ή τον Βισκόντι, και παρόμοιες ταινίες σε σκηνοθετικό ύφος, θα συνειδητοποιήσουμε ότι ούτε το Senso του πρώτου, ούτε η τριλογία του δεύτερου (La notte, L'eclipse, L'Avventura) βασίζονταν στην ερμηνεία των πρωταγωνιστών [σε παρένθεση ν' αναφέρω ότι στην ταινία παίζουν επίσης ο Gabriele Ferzetti (ο γοητευτικός Sandro  του L'avventura) καθώς και η Marisa Berenson που υποδύθηκε την κα. Aschenbach στον Θάνατο στη Βενετία του Βισκόντι]. Επιπλέον, θα διαφωνήσω με όσους μίλησαν για την εκπληκτική ερμηνεία της Tilda Swinton. Η ερμηνεία είναι καλή, αλλά ως εκεί. Κανένας ρόλος δεν απαιτεί συγκλονιστικές ερμηνείες όπως είπα, οπότε όλοι οι ηθοποιοί απλά παίζουν σωστά τον ρόλο τους (η δύναμη της ταινίας βρίσκεται περισσότερο στο πώς δείχνουν οι ηθοποιοί, πώς χρησιμοποιούνται από τον φακό του σκηνοθέτη και πώς συνυπάρχουν με τον χώρο).

Συνοπτικά, λοιπόν, η ταινία του Guadagnino  ήταν για μένα κάτι παραπάνω από μία ευχάριστη έκπληξη: καιρό είχα να δω τόσο σπουδαία και στυλιζαρισμένη σκηνοθεσία -  πραγματική μαεστρία. Μπορεί η ταινία να χάνει σε ουσία σε κάποια σημεία (θα μπορούσε να εμβαθύνει περισσότερο στους άλλους χαρακτήρες πέρα από την βασική πρωταγωνίστρια), ωστόσο για μένα αυτό εξισορροπείται κάπως από την δεξιοτεχνική και σπουδαία σκηνοθεσία (από τεχνική και αισθητική άποψη). «Για έμπειρους σινεφίλ και λάτρεις των χαρακτήρων και της αισθητικής καλλιγραφίας», γράφει ο Δημήτρης Παπαμίxου στο myFILM.gr. Θα συμφωνήσω. Αν έπρεπε να την χαρακτηρίσω με μία λέξη θα έλεγα: οπερατική.

luca-guadagnino

Ο σκηνοθέτης της ταινίας, Luca Guadagnino.


Εν τέλει, ο κάθε θεατής θα δει την ταινία διαφορετικά: ανάλογα με τη διάθεση και το πόσο ανοιχτόμυαλος είναι, αν δεν τον ενοχλήσει η έντονη παρουσία του σκηνοθέτη, τότε το Io Sono L'Amore θα τον ανταμείψει με το παραπάνω και θα τον εντυπωσιάσει με την καλλιτεχνική ποιότητά του. Διαφορετικά, η ταινία μπορεί να φανεί ως μία ρηχή, μελοδραματική ιστορία για την αστική ζωή και τα βίτσια των πλουσίων. Εγώ ανήκω στην πρώτη κατηγορία.

 

Προσωπική Αξιολόγηση:      6  /  11

 

Wednesday, November 24, 2010

The Social Network

 

The-Social-Network-movie-poster-David-Fincher

 

Τίτλος: The Social Network

Σκηνοθέτης: David Fincher

Παραγωγή: 2010

 

H ταινία του Fincher βλέπεται ευχάριστα. Δεν είναι τόσο κουραστική όσο θα περίμενε κάνεις (δεδομένου του επουσιώδους θέματός της). Παρατηρούμε εν μέρει την εξελικτική πορεία του Facebook και εν μέρει την “εξέλιξη” του Zuckerberg, του (συν)ιδρυτή του. Δεν ξέρω ποιες ήταν οι προθέσεις του σκηνοθέτη, αλλά τόσο από τον τίτλο της ταινίας, όσο και από το περιεχόμενο και τη δομή της, το όλο εγχείρημα φαίνεται να εστιάζεται περισσότερο στο πώς και γιατί δημιουργήθηκε το Facebook παρά στον ίδιο τον δημιουργό του. Ίσως σε αυτό να ευθύνονται και οι μέτριες ερμηνείες των πρωταγωνιστών, χωρίς καμία να ξεχωρίζει ιδιαίτερα (δεν ξέρω κατά πόσο το να μιλάς γρήγορα και κοφτά όπως ο βασικός πρωταγωνιστής θεωρείται ερμηνεία, ίσως για το είδος της ταινίας να είναι ωστόσο αρκετό).

Σχεδόν επίπεδη και η σκηνοθεσία του Fincher, γρήγορο μοντάζ και εναλλαγές σκηνών, αδιάφορη μουσική επένδυση (έως κακόγουστη - βλ. σκηνή με αγώνα κωπηλασίας), αποφυγή κάθε συναισθηματισμού – συστατικά στα οποία μας έχει συνηθίσει ο σκηνοθέτης με τις πρόσφατες ταινίες του. (Όσο κι αν μου άρεσε το Seven δεν μπορώ παρά να έχω στο πίσω μέρος του μυαλού μου ότι ο σκηνοθέτης ξεκίνησε την καριέρα του σκηνοθετώντας μουσικά βίντεο κλιπ - στοιχείο που διαφαίνεται έντονα στις τελευταίες του δημιουργίες.)

Εν ολίγοις, είναι το είδος της ταινίας για το οποίο δεν μπορείς να γράψεις και πολλά για το τεχνικό και καλλιτεχνικό μέρος, ενώ όσον αφορά το περιεχόμενο, οποιαδήποτε απόπειρα ηθικής ανάλυσής του θα ξέφευγε από το ύφος αυτού του κινηματογραφικού ιστολογίου και θα οδηγούσε σε φλυαρία.

Συμπέρασμα: καλογυρισμένη ταινία, διασκεδαστική για μια «έξοδο» στο σινεμά με φίλους και ποπ κορν, ίσως λίγο βαρετή κατά διαστήματα (ειδικά αν δεν σας αφορά το Facebook και ο χώρος τον υπολογιστών - προσωπικά είμαι fan και των δύο, ωστόσο πάλι βαρέθηκα σε κάποια σημεία). Δείτε την λοιπόν απλά για να περάσει ο χρόνος σας (ευχάριστα ή αδιάφορα) με παρέα, αλλιώς αν ψάχνετε κάτι με καλλιτεχνική αξία, επιλέξτε άλλη ταινία...

 

Προσωπική Αξιολόγηση:     2 / 11

Saturday, August 28, 2010

Inception

 

Inception-Poster


Τίτλος: Inception

Σκηνοθέτης: Christopher Nolan

Παραγωγή: 2010

 

Το Ιnception είναι μία αρκετά φιλόδοξη παραγωγή, τουλάχιστον στα μάτια του σκηνοθέτη, ο οποίος ισχυρίζεται ότι είχε την ιδέα για την ταινία στο μυαλό του για περίπου μία δεκαετία. Ο λόγος; Τον γοητεύει ο κόσμος των ονείρων και οι δυνατότητές τους. Γι αυτό και το σενάριο έχει ως εξής: ο Cobb (Leonardo di Caprio) έχει την ικανότητα να μπαίνει στα όνειρα ανθρώπων και να κλέβει μυστικά από τα υποσυνείδητά τους. Ο ίδιος κατηγορείται για τον φόνο της συζύγου του, τον οποίο φυσικά και δεν έχει διαπράξει. Μια μέρα του παρουσιάζεται η εξής επαγγελματική πρόταση από έναν Γιαπωνέζο επιχειρηματία: να μπει στα όνειρα κάποιου άλλου επιχειρηματία, και να του εμφυτεύσει μια ιδέα ώστε ο τελευταίος  να καταφέρει να διαλύσει και να πουλήσει την κολοσσιαία επιχείρηση που πρόκειται να κληρονομήσει από τον πατέρα του. Ως αντάλλαγμα, ο Cobb θα μπορέσει να επιστρέψει σπίτι του και θα αφεθεί ελεύθερος από όλες τις κατηγορίες, από την αμερικάνικη κυβέρνηση.

Η ταινία είναι αξιοθαύμαστη για το στυλιζαρισμένο look, κάποια εντυπωσιακά εφέ (αν σας ενδιαφέρουν τέτοια πράγματα) και το πολύ καλό μοντάζ (αν σας ενδιαφέρει το τεχνικό μέρος). Από εκεί και πέρα όλα γίνονται αστραπιαία: η ταινία έχει διάρκεια 2μισι ώρες και δεν ξέρω αν υπάρχει κάποια σκηνή που να κρατάει πάνω από 10 δευτερόλεπτα! Πρόκειται για μία απίστευτα γρήγορη ταινία που καθιστά δύσκολη τη συγκέντρωση του θεατή. Αρκετές από τις αρνητικές κριτικές που γράφτηκαν στον ξένο Τύπο επικεντρώνονται στο παραπάνω. Εγώ δεν το θεωρώ τόσο σημαντικό. Οι αδυναμίες τις ταινίες βρίσκονται παντού.

Inception_still2323

Ο Νόλαν, πέρα από τον χαρακτήρα του Di Caprio φαίνεται να αδιαφορεί να μας αφήσει να μπούμε στο πετσί των υπόλοιπων πρωταγωνιστών, και υπενθυμίζω πως μιλάμε για ταινία που κρατάει 2μισι ώρες, αρκετός χρόνος δηλαδή για να αναδυθούν όλοι οι χαρακτήρες. Επιπλέον, ο σκηνοθέτης φαίνεται να μη μπορεί να κρατήσει επιτυχημένα μία σκηνή με όλους τους πρωταγωνιστές μαζί, ώστε να δούμε την αλληλεπίδραση που έχουν μεταξύ τους. Λογικό θα μου πείτε, μιας και οι σκηνές εναλλάσσονται αστραπιαία! Όλα αυτά όμως έχουν ως αποτέλεσμα την έλλειψη πραγματικού συναισθήματος: δεν υπάρχει ούτε ένας ανθρώπινος χαρακτήρας με τον οποίο να μπορεί ο θεατής να ταυτιστεί συναισθηματικά.  Κι αυτό γιατί ο Νόλαν επικεντρώνεται τόσο στη πλοκή και την τεχνική επεξήγηση του σχεδίου των ηρώων και του πως λειτουργεί η εμφύτευση ιδεών, που πραγματικά ξεχνάει σχεδόν να μας δείξει την ανθρώπινη πλευρά τους, μην αφήνοντας την ταινία να αναπνεύσει συναισθηματικά.

Δεύτερο μεγάλο πρόβλημα της ταινίας: η έλλειψη ερμηνειών. Ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο μας έχει αποδείξει ότι μπορεί να παίξει καλά. Ωστόσο οι ερμηνευτικές του δυνατότητες σε αυτή την ταινία περιορίζονται σε μερικές γκριμάτσες, στο να υψώνει τη φωνή του και να συνοφρυώνεται. Ίσως ένας άλλος ηθοποιός να μπορούσε να σκιαγραφήσει καλύτερα την προσωπικότητα του Cobb, κυρίως την συνύπαρξη της σκοτεινής του φύσης ως επαγγελματία κλέφτη υποσυνείδητων και της συναισθηματικής του φύσης, συγκεκριμένα τη σχέση του με τη γυναίκα του (κάτι που περίμενα σε όλη την ταινία ο σκηνοθέτης να αναπτύξει συναισθηματικά, αλλά… μάταια!)

Το soundrack του Hans Zimmer όσο εντυπωσιακό κι αν ακούγεται, κουράζει μετά από 2μισι ώρες: είναι πομπώδες, πολύ δυνατό και υπερφιλόδοξο. Το ίδιο κουράζει και το γρήγορο μοντάζ και οι εναλλαγές σκηνών. Αν τον σκηνοθέτη τον ενδιαφέρει τόσο ο κόσμος των ονείρων, τότε δεν υπήρχε κάποιος πιο ήπιος τρόπος να μας τον παρουσιάσει; Δεν λέω, ο καθένας έχει τις δικές του καλλιτεχνικές ιδέες, αλλά σε μία ταινία που επί 2μισι ώρες το πιστολίδι και το κυνηγητό δεν σταματάει, η μουσική ολοένα και δυναμώνει, το σενάριο περιπλέκεται περισσότερο, δεν ξέρω κατά πόσο μιλάμε για ειλικρινή απόπειρα ανάλυσης κάποιου θέματος ή για ένα προσωπικό project εντυπωσιασμού.

inceptLeo and Ellen get explosive wIX68y1s-Yrl

Προσωπικά βρήκα την ταινία απίστευτα κουραστική, και πρέπει να πω ότι από τα πρώτα δυσνόητα λεπτά μέχρι το over-the-top φινάλε (τρία όνειρα, το ένα μέσα στο άλλο, και αδιάκοπο πιστολίδι χωρίς νόημα στα χιόνια) είχα την συναίσθηση ότι ο χρόνος δεν κυλούσε, όσο συγκεντρωμένος κι αν ήμουν. Ωστόσο έμεινα μέχρι το τέλος γιατί είχα την ελπίδα ότι κάτι ίσως φωτίσει την ταινία  (κάτι που δυστυχώς δεν συνέβη). Αυτά βέβαια δεν είναι παρά οι προσωπικές μου απόψεις. Π.χ., αν και η ταινία πήρε μικτές κριτικές από τον ξένο Τύπο στο imdb βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην 4η θέση στις προτιμήσεις του κοινού. Επίσης, να επισημάνω ότι έχει παρατηρηθεί ένα μεγάλο fan club που υποστηρίζει με πάθος την ταινία, κυρίως λόγο του πρωτότυπου σεναρίου της: είναι οι ίδιοι υποστηρικτές που έχουν μυθοποιήσει παρόμοιες ταινίες: Matrix, Memento, Old Boy, Fight Club – ταινίες με στυλ που προσπαθούνε κάτι καινούριο  από άποψη σεναρίου (συνήθως μπλέκοντας τη μνήμη, το φανταστικό με το πραγματικό, το υποσυνείδητο, και πλασάροντας μια μετα-κομπιουτερίστικη αμπελοφιλοσοφία). Η αντίληψη περί πρωτότυπου σεναρίου, ωστόσο, είναι υποκειμενική (π.χ. για μένα πρωτότυπο σενάριο έχει η Κόκκινη Ταινία, το Persona, το Inland Empire…), το ίδιο και το στυλ (υπάρχει το καλλιτεχνικό, το λυρικό, το φωτογραφικό, το στυλ βίντεο-κλιπ, το στυλ video game σαν αυτό της συγκεκριμένης ταινίας, κ.ο.κ.)

Άλλωστε το ότι η ταινία δίχασε κριτικούς σημαίνει ότι το ίδιο θα κάνει και με το κοινό. Για το είδος της ταινίας που ανήκει, είναι πολύ κάτω του μετρίου. Αυτή είναι η άποψή μου. Πολύ στυλ, καθόλου ουσία. Αν σας ενδιαφέρουν ταινίες δράσης με "δράση" ή επιστημονικής φαντασίας με έξυπνο σενάριο, αλλά και σκηνοθεσία που σε κρατάει σε ενδιαφέρον, έχω να αντιπροτείνω τις εξής των τελευταίων χρόνων: το πολύ καλό Heat του Michael Mann, το Bourne Ultimatum, το Minority Report, το Contact, άντε και το Avatar (σίγουρα υπάρχουν κι άλλες, απλώς αυτές μου ήρθαν τώρα στο μυαλό). Αν από την άλλη σας ενδιαφέρει το καλλιτεχνικό σινεμά, μείνετε μακριά! Αξίζει να δει κάποιος την ταινία για τα εντυπωσιακά εφέ και το επαγγελματικό (αν και κουραστικό) μοντάζ. Και μιας και δεν προσβάλλει τον θεατή με κανέναν τρόπο, συν το ότι προέρχεται κι από έναν ανερχόμενο σκηνοθέτη του Holywood, θα είμαι επιεικής και με τη βαθμολογία μου, σύμφωνα με τα στάνταρντ αυτού του ιστολογίου.

Προσωπική αξιολόγηση:   2 / 11

Friday, April 30, 2010

Le Notti di Cabiria

 nights-of-cabiria


Τίτλος: Οι Νύχτες της Καμπίρια (Le Notti di Cabiria)

Σκηνοθέτης: Federico Fellini

Παραγωγή: 1957

 

Η αλήθεια είναι ότι δεν ήθελα να γράψω γι αυτή την ταινία, γιατί οποιαδήποτε απόπειρα προσέγγισης πιστεύω θα μπορούσε να μειώσει την ουμανιστική της αξία. Όμως δεν άντεξα, σκέφτηκα ότι αν γράφοντας γι' αυτήν μπορέσω να πείσω έστω και έναν άνθρωπο να την δει, τότε αξίζει!

Το σενάριο ακούγεται απλό: παρακολουθούμε διάφορες στιγμές από τη ζωή της Καμπίρια – μιας αφελούς, αλλά πολύ συμπαθούς πόρνης που ζει στη παράγκα της σε ένα φτωχικό προάστιο της Ρώμης.  Τη μία κακουχία διαδέχεται η άλλη, καθώς η Καμπίρια γνωρίζει διάφορους άνδρες που την εκμεταλλεύονται. Ουσιαστικά φαίνεται σαν όλος ο κόσμος να είναι στραμμένος εναντίον της. Ακόμα και στιγμές που για άλλους είναι στιγμές ξεγνοιασιάς και διασκέδασης, για την ίδια είναι εφιάλτης: στη μέση της ταινίας παρακολουθούμε την Καμπίρια να μπαίνει σε ένα θέατρο για να δει μία παράσταση ενός ταχυδακτυλουργού, πιστεύοντας ότι έτσι θα ξεχάσει τα προβλήματά της. Ωστόσο τη στιγμή που πάει να καθίσει στη θέση της, ο ταχυδακτυλουργός θα τη σηκώσει στη σκηνή όπου, αφού την υπνωτίσει, δεν θα διστάσει να την εξευτελίσει μπροστά σε ένα κοινό που δεν διστάζει να γελάει με τα καμώματά της στη σκηνή. Πραγματικά είναι λες και δεν υπάρχει ούτε καν μία άσπρη μέρα για την δύσμοιρη Καμπίρια.

notti-di-cabiria-le-17557

Η προσωπικότητα της Καμπίρια σκιαγραφείται και ξεδιπλώνεται μέσα από λεπτομέρειες: το γλυκόπικρο χαμόγελο της, τις κάλτσες μέχρι τον αστράγαλο, τον μελαγχολικό ενθουσιασμό της για τη ζωή των πλούσιων, τη συμπόνια της για τους φτωχούς, την περηφάνια της για το σπιτικό της (στην κυριολεξία τίποτα περισσότερο από μία παράγκα). Ο χαρακτήρας της δεν θα μπορούσε να είναι πιο αγνός μέσα σε όλη την αφέλειά του. Η ανάγκη της "ηρωίδας" για στοργή και αποδοχή διαφαίνεται με κάθε κίνησή της, είτε κρατάει αγκαλιά μια κότα είτε έναν σκύλο. Ακούγονται μελοδραματικά κι όμως δεν είναι. Ο Φελίνι ξέρει πώς να αποφύγει το μελόδραμα και τις εύκολες συγκινήσεις ακόμα κι όταν η ταινία ανασαίνει μέσα από την τόσο μεσογειακά ανθρώπινη μουσική του Νίνο Ρότα.

Σε πολλές ταινίες του ο Φελλίνι φαίνεται να ενδιαφέρεται για το πώς οι χαρακτήρες του -τους οποίους παρουσιάζει ως απλούς, καλοκάγαθους ανθρώπους οι οποίοι  ζούνε σε έναν  σκληρό κόσμο όπου κυριαρχεί το χρήμα, οι υλικές και σαρκικές απολαύσεις-, πώς αυτά τα ίδια άτομα ουσιαστικά ζητούν οι ίδιοι την εξιλέωση και το νόημα της ύπαρξής τους. Δύο σκηνές ξεχωρίζουν στις Νύχτες της Καμπίρια ως προοίμιο αυτής της εσωτερικής αναζήτησης και πνευματικής αφύπνισης: η πρώτη όταν η Καμπίρια θα συναντήσει έναν καλό Σαμαρείτη τα ξημερώματα, ο οποίος μοιράζει ρούχα και τρόφιμα σε φτωχούς που ζούνε σε σπηλιές (!!!) «Πώς αποφάσισες να κάνεις αυτή τη δουλειά», θα ρωτήσει η Καμπίρια. «Ούτε κι εγώ ξέρω», θα απαντήσει ο ίδιος. Μπορούμε να πούμε ότι αυτό είναι ένα από τα περιστατικά που θα σταθούν αφορμή για να προβληματίσουν την Καμπίρια και να βγάλουν πιο κοντά στην επιφάνεια τον φιλεύσπλαχνο εαυτό της, ή καλύτερα, να την κάνουν να αναζητήσει ένα νόημα στη ζωή της, το όποιο ίσως και να κρύβεται στο υποσυνείδητο όλων μας (όπως ακριβώς συμβαίνει και με την Καμπίρια). Αργότερα στην ταινία, όταν η Καμπίρια αποφασίζει να επισκεφθεί με μία φίλη της ένα μοναστήρι, θα πει αρχικά, «Τι να ζητήσω, αφού τα έχω όλα!"», ενώ αργότερα θα αποφασίσει να ζητήσει «τη χάρη της Παναγίας».

sett040725h

Μες στη φτώχεια της και τα προβλήματά της η Καμπίρια θα συναντήσει διάφορα πρόσωπα, όλοι άνδρες, που εμφανίζονται σαν από μηχανής Θεοί για να την βγάλουν από τη μιζέρια της, όλοι ωστόσο φαίνονται να θέλουν να την εκμεταλλευτούν. Μέσα σε όλη αυτή την εκμετάλλευση και γελοιοποίηση, σε μία σημαντική σκηνή στην ταινία, θα γνωρίσει τον Όσκαρ ο οποίος θα παρουσιαστεί ως ένας νέος άγγελος εξ ουρανού και ως σωτήρας της Καμπίρια, μιας και φαινομενικά είναι διαφορετικός από τους υπόλοιπους άνδρες που έχει γνωρίσει: ευγενικός, στοργικός, ευαίσθητος και δείχνει να νοιάζεται πραγματικά για την Καμπίρια ως άνθρωπο, μιας και αδιαφορεί να μάθει καν για το επάγγελμα της.

Η ταινία ξεχωρίζει για την απίστευτα ανθρώπινη και συγκινητική ερμηνεία της Giuletta Massina (σύζυγο του Φελίνι) η οποία βραβεύτηκε και με το βραβείο γυναικείας ερμηνείας στις Κάννες το 1957. Πιστεύω πως δεν υπάρχει άνθρωπος που μπορεί να δει αυτή την ταινία χωρίς έπειτα να τον έχει στοιχειώσει το αισιόδοξα πονεμένο χαμόγελο της Καμπίρια! Δεύτερος αυτουργός, φυσικά, ο ίδιος ο Φελλίνι. Ευαίσθητη σκηνοθεσία χωρίς να είναι μελοδραματική, ουμανιστική προσέγγιση που αποφεύγει κάθε δογματισμό αλλά βασίζεται στην καθημερινότητα απλών ανθρώπων, λιτά αλλά ωραία πλάνα που δεν βαραίνουν τη γήινη αισθητική της ταινίας. Κυρίως όμως έκπληξη προκαλεί (όπως και στις υπόλοιπες ταινίες του Φελλίνι) πως ο σκηνοθέτης καταφέρνει να φέρει μαζί τόσους διαφορετικούς κόσμους, διαφορετικά μέρη (είτε πρόκειται για ελιτίστικα νυχτερινά κλαμπ, είτε για εξοχικά μοναστήρια) και διαφορετικές τάξεις ανθρώπων, πλάθοντας έναν άκρως ρεαλιστικό κόσμο, και πείθοντάς μας εν τέλει ότι αυτές οι διάφορες δεν μπορούν να είναι παρά μόνο επιφανειακές…

Η ταινία αυτή με άγγιξε βαθύτητα με τον ουμανισμό και την αμεσότητά της. Μπορεί να μην έχει να κάνει με εγκεφαλικό κινηματογράφο, ούτε με Μπεργκμανικούς διαλόγους, ούτε με μία υπερβατική πνευματικότητα, ούτε με άκρατο λυρισμό - για να αναφέρω μερικά από τα είδη των ταινιών που έχω παρουσιάσει σε αυτό το ιστολόγιο. Έχει να κάνει όμως με ένα από τα πιο δύσκολα και βασικά "εμπόδια" στη ζωή μας: την ικανότητά μας να νιώθουμε άνθρωποι και την απίστευτη δύναμη που κατέχουμε να υπερπηδάμε κάθε εμπόδιο. Κορυφαία στιγμή για τον Φελλίνι και τέτοια είναι η συναισθηματική αμεσότητα της ταινίας που δεν μπορώ παρά να την βαθμολογήσω πρώτα με την καρδιά μου και να της βάλω 10. Πρόκειται για μία ταινία που ο καθένας θα έπρεπε να δει για να θυμηθεί τις συναισθηματικές αδυναμίες μας και τις δυνατότητές μας.

 

Προσωπική Αξιολόγηση:    10  / 11

Αν θέλετε να πάρετε μία γεύση από το εκπληκτικό soundtrack του Νίνο Ρότα δείτε το κλιπάκι που ακολουθέι με φωτογραφίες από την ταινία: