Tuesday, January 20, 2009

Uc Maymun (Τρεις Πίθηκοι)



Σκηνοθέτης:
Nuri Bilge Ceylan

Προσωπική Αξιολόγηση:
4 / 11


Υποτίθεται ότι ο Nuri Bilge Ceylan είναι από τους σημαντικότερους Τούρκους σκηνοθέτες και αυτό το λέω επειδή δεν έχει τύχει να δω κάποιαν προηγούμενη ταινίας του οπότε είναι και λίγο δύσκολο να κάνω κριτική από την στιγμή που δεν γνωρίζω το έργο του σκηνοθέτη. Αν πρέπει όμως να περιορίσω την κριτική μου στους "3 Πιθήκους" ίσως αυτό να με κάνει και κάπως πιο αντικειμενικό αφού δεν έχω την παραμικρή ιδέα για το κινηματογραφικό παρελθόν του σκηνοθέτη.

Πριν δω τους "3 Πιθήκους" διάβασα από γνωστό κριτικό σε περιοδικό μια διθυραμβική κριτική. Αυτό που κίνησε την περιέργεια μου ήταν η σύγκριση της σκηνοθεσίας του Ceylan με αυτήν του Ταρκόφσκι. Αυτό δεν ήταν καλό γιατί, ναι μεν είχα την περιέργεια να δω την ταινία, αλλά από την άλλη ο Ταρκόφσκι είναι για μένα ο μεγαλύτερος σκηνοθέτης όλων των εποχών, οπότε η σύγκριση θα ήταν δύσκολη.

Όσον αφορά την σύγκριση με Ταρκόφσκι πραγματικά δεν βρήκα κανένα απολύτως κοινό σημείο: o Ταρκόφσκι χρησιμοποιεί πολύ αργά, ατελείωτα πλάνα χωρίς διακοπή, ο Ceylan κυρίως στατικά πλάνα. Ο Ταρκόφσκι καταπιάνεται με υπαρξιακά θέματα τα οποία είναι βαθιά πνευματικά, ο Ceylan είναι πιο γήινος και καθημερινός. O Ταρκόφσκι χρησιμοποιεί κυρίως την μουσική του Μπετόβεν, του Μπαχ και του Βέρντι, ο Ceylan χρησιμοποίησε αρκετές φορές ένα αφόρητο λαϊκό άσμα (ringtone) κατά τη διάρκεια της ταινίας που φαίνεται ότι είχε κάποιο νόημα, αλλά σίγουρα ο σκηνοθέτης θα μπορούσε να είχε βρει έναν πιο κομψό τρόπο να το περάσει.

Όμως για να μην νομίζει ο αναγνώστης ότι βασίζομαι μόνο στην σύγκρισή μου με τον Ταρκόφσκι, θα προσπαθήσω να αναφερθώ στην ταινία καθαυτή όπως την κρίνω χωρίς να γνωρίζω τον σκηνοθέτη. Ας ξεκινήσω με το σενάριο, το οποίο μου θύμισε ελληνική σειρά (το Φίλα τον Βάτραχο Σου αρχικά, αλλά και σενάρια του Παπακαλιάτη). Ο σκηνοθέτης εστίαζε συνεχώς το πλάνο του για αρκετή ώρα στους ήρωες του ή σε κάποιο τοπίο, οπότε η κάπως "ψαγμένη" σκηνοθεσία έσωζε την ταινία από το μπανάλ σενάριο και την έκανε να φαντάζει πιο σοβαρή.

Τώρα για την φωτογραφία: η φωτογραφία στάθηκε πιστεύω η κύρια αιτία να μην μπορώ να συγκεντρωθώ στην ταινία. Υπεύθυνος ο Gökhan Tiryaki, ο οποίος ομολογώ ότι ήταν ικανός να "καδραρίσει" έξοχα μία σκηνή.
Όμως -και αυτό το όμως είναι πολύ σημαντικό- η επιλογή χρωμάτων του Ceylan με έκανε να απορώ σε όλη την ταινία. Ο Ceylan με τον Tiryaki λοιπόν χρησιμοποιούν σκούρα, θαμπά χρώματα, έναν παράξενο συνδυασμό μεταλλικού χρώματος και sepia, χρώματα τα οποία αλλοιώνουν την υφή ολόκληρης της ταινίας και έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την σοβαρότητα (ή σοβαροφάνεια) της. Γιατί το λέω αυτό; Παρόμοια επεξεργασία εικόνας με τον ίδιο τρόπο και χρώματα βλέπουμε συχνά στα μουσικά RnB βίντεο κλιπ! Προσθέτουν δράμα και φαντασία σε μια φωτογραφία ή πλάνο, αλλά ταιριάζουν σε ένα πόστερ ταινίας επιστημονικής ή όπως είπα σε κάποιο μουσικό κλιπάκι, αφού αφαιρούν τελείως τον ρεαλισμό από μία ταινία η οποία χρησιμοποιεί ως όπλο της τις πολύ ρεαλιστικές ερμηνείες των χαρακτήρων της. (Μπορείτε να κάνετε κλικ στις φωτογραφίες από την ταινία που έχω στο τέλος της ανάρτησης για να καταλάβετε τι εννοώ.)

Πέρα από τα αρνητικά της ταινίας, να πω ότι βρήκα τις ερμηνείες των πρωταγωνιστών πολύ καλές, και κυρίως οι 3 αυτοί χαρακτήρες έβγαζαν έναν έντονο ερωτισμό, ασχέτως με το ότι πρόκειται για τα μέλης μιας οικογένειας. Γενικά βρήκα το κλίμα της ταινίας αρκετά ερωτικό και ο σκηνοθέτης κατάφερε να μου μεταδώσει την κάψα του καλοκαιριού και του ανθρώπινου πάθους (στην ταινία αφήνεται να εννοηθεί ότι υπάρχει κάποιος καύσωνας -- άφθονος ιδρώτας, ανεμιστήρες, ήλιος, σε σημείο να νιώθεις την λάβρα μέχρι και όταν πέφτει η νύχτα).

Εν ολίγοις, αν και η ταινία ήταν αρκετά ατμοσφαιρική, δεν μπορώ να πω ότι μου άφησε κάτι ουσιώδες -- την ξέχασα αμέσως και προσωπικά το μόνο που θυμάμαι είναι οι τέλεια στυλιζαρισμένες φωτογραφίες τύπου βίντεο-κλιπ. Ένιωσα κάποια ανακούφιση πρέπει να πω διαβάζοντας μερικές ξένες κριτικές οι οποίες ήταν αρκετά μέτριες γιατί έχοντας διαβάσει ότι πρόκειται για κάποιον μεγάλο σκηνοθέτη ανησύχησα ότι ίσως να μου διέφευγε κάτι όσο έβλεπα την ταινία. Ωστόσο ελπίζω να ήταν απλά μια μέτρια στιγμή του Ceylan και ότι στο μέλλον θα δω κάτι από αυτόν που θα με κάνει να τον χαρακτηρίσω μεγάλο κινηματογραφιστή.


5 comments:

  1. είδα το εξώφυλλο στην αρχή, λέω καλή θα είναι η ταινία. μετά είδα τη βαθμολογία.
    περίμενα πρόταση και βγήκε θάψιμο τελικά. μήπως υπάρχει προκατάληψη; φταίει η σύγκριση με τον Ταρκόφσκι; :) το imdb το έχει 7.6. ψήθηκα να το δω. είναι και μικρό σχετικά.

    ReplyDelete
  2. @Μιτσοστ
    Καμία προκατάληψη (άλλωστε δεν είμαι ο μόνος που έβαλε μέτρια βαθμολογία -- και το περιοδικό Σινεμά 3 αστεράκια έβαλε και έντυπα εξωτερικού 2.5. Βέβαια άλλα έντυπα την χαρακτήρισαν αριστουργηματική, τρέχα γύρευε δηλαδη!)

    Πάντως να ξέρεις ότι ήθελα τόσο να δω αυτήν την ταινία. Ίσως επειδή περίμενα κάτι παραπάνω, αλλά πραγματικά η φωτογραφία με ενόχλησε πολύ, αφού ένιωθα ότι έβλεπα μια σειρά από καρτ ποστάλ. Να σημειώσω ότι το ίδιο είχα πάθει και με το υπερβολικά στυλιζαρισμένο Άγγλο Ασθενή, αλλά κυρίως μια ταινία σκεφτόμουν διαρκώς όσο έβλεπα τους 3 Πίθηκους: το Requiem for a Dream. Πάλι τα ίδια χρώματα, και ειδικά στο Requiem, επειδή έπαιζαν ωραίοι ηθοποιοί ήταν λες και έβλεπα διαφημιστικό σποτάκι ρούχων ή βίντεο κλιπ των Evanescence!

    Φαίνεται ότι όταν μια ταινία είναι τόσο "περιποιημένη" από άποψη φωτογραφίας, δυσκολεύομαι να συμπάσχω με τους ήρωες, κυρίως όταν η ταινία διαπραγματεύεται δύσκολες καταστάσεις που έρχονται σε αντίθεση με το καλλωπισμένο look της.

    ReplyDelete
  3. Καλησπέρα φίλε μου...
    Μπορώ να σου πω πως απ' τους σύγχρονους κινηματογραφιστές ο Ceylan είναι από τους λίγους που θαυμάζω! Προσωπικά τον θεωρώ απ' τους μεγαλύτερους εικονοπλάστες και πλανοθέτες του καιρού μας... Όπως καταλαβαίνεις η συμπάθεια μου για το έργο του είναι απερίγραπτη, και διαφαίνεται πως θα διαφωνήσω με την κριτική σου. Πάντως νομίζω πως το έργο του είναι ιδιαίτερα επίπονο. Η κάμερα είναι στατική, αλλά εγώ συνηθίζω μέσα σε κάθε πλάνο του(ακόμα και τη χωροταξική στοίχιση του) να βρίσκω κάποιο νόημα! Και γενικά νομίζει πως αξίζει κάποιοςνα "διαβάσει" ολόκληρη τη φιλμογραφία του.

    Για την ταινία, το μόνο αρνητικό που βρήκα ήταν ο τρόπος που μεταχειρίζεται δραματουργικά το σενάριο. Αλλά ακόμα και αυτό μου έδωσε ελπίδες για το μέλλον. Τι εννοώ; Ο Ceylan είναι φωτογραφικών καταβολών. Παρατηρώντας την πρώτη του ταινία(Kasaba) μαγεύτηκα απ' τον τρόπο κινηματογράφησης του. Ωστόσο φαινόταν να απαξιώνει τον ήχο, και το σενάριο να συγκρατείται υπέρμετρα! Μετ' έπειτα στο Iklimer ας πούμε, ο ήχος αποκτά λειτουργική διάσταση. Εδώ, νομίζω πως είναι αναπόσπαστο στοιχείο της δραματουργίας. Σύγχρονος ήχος που περιπλέκεται μοναδικάμε την εικόνα. Δε διαφωνώ για τη "χοντροκοπιά" του rintone, αλλά νομίζω πως ταυτίζεται πλήρως με την ιστορία. Σε αυτά τα πλαίσια νομίζω πως αν ο Ceylan βελτιωθείσεναριακά, τότε δύναται να μας χαρίσει ανεπανάληπτα αριστουργήματα!

    Για την ταινία τωρα:
    Παρακολουθούμε άλλη μια ιστορία αποξένωσης. Ακρωτηριασμένης επικοινωνίας. Και ψχθέντα ατομισμού! Τρομερό τέχνασμα για αυτή την οικογένεια, που μοιάζουν αποξενωμένοι ως μια άλλη babel, πως το παρελθόν απεικονίζεται με τραχιά μορφή ενοχής. Όπως το παρατηρούμε στο σπασμωδικό και τρομακτικό προσωπείο της ανάμνησης του έτερου χαμένου γιου.

    Η έλλειψη κινήτρων για ζωή γίνεται περίτρανη απόδειψη στη μισάνθρωπη μπακέτα του Τούρκου auteur. Υποκείμενα των οποίων η ζωή και ο θάνατος βυθίζονται σε μια χαοτική ματαιότητα.
    Έχω αναφερθεί εκτενέστερα και στο blog μου!

    υγ. Σίγουρα δε μπορώ να κάνω καθολικές συγκρίσεις με τον Tarkovski. Ωστόσο νομίζω πως το cinema του ομοιάζει περισσότερο με αυτό του Antonioni! Χωρίς αυτό να σημαίνει πως έχουν τρομακτική συγγένεια!

    ReplyDelete
  4. Τα τελευταία 20 χρόνια ο κινηματογράφος υποφέρει από την έλλειψη δημιουργών και οι εναπομείναντες πασχίζουν να συγκαλύψουν τα προϊόντα τους με καλλιτεχνικές επιφάσεις επιπέδου photoshop. Καλό το κερασάκι στην τούρτα αλλά αν η τούρτα είναι μάπα...

    Όσο για τον Tarkovski ως τον μεγαλύτερο σκηνοθέτη όλων των εποχών ... σεβαστή η κάθε άποψη αλλά απέχουμε πολύ: Άλφρεντ Χίτσκοκ.

    ReplyDelete
  5. Καλημέρα!!!!!!!!!!!!!

    ReplyDelete