Tuesday, January 20, 2009

Milk



Σκηνοθέτης:
Gus van Sant

Προσωπική Αξιολόγηση:
6 / 11


Το Milk του Gus van Sant ήταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη, πέρα από τις προσδοκίες μου. Τι εννοώ: ο Gus van Sant είναι ένας από τους αγαπημένους μου σκηνοθέτες (προσωπικά τον θεωρώ ανάμεσα στους δύο καλύτερους εν ζωή Αμερικάνους σκηνοθέτες). Οι ταινίες του Gerry, Last Days και Elephant αποτελούν την "ανεπίσημη" Τριλογία του Θανάτου του συγκεκριμένου σκηνοθέτη και είναι η προσωπική μου άποψη ότι είναι από τις σημαντικότερες και πιο ουσιώδης ταινίες των τελευταίων 10 ετών. Έχοντας βέβαια τέτοια άποψη γι αυτόν τον σκηνοθέτη και διαβάζοντας σε κριτικές ότι με το Milk ο Gus van Sant επιστρέφει στο mainstream (ή αλλιώς να πω συμβατικό ή εμπορικό) κινηματογράφο απογοητεύτηκα. Ανάμεσα στις προηγούμενες mainstream ταινίες του συγκαταλέγονται το "Το Die For" και το "Good Will Hunting" -- καλές ταινίες χωρίς όμως να είναι κάτι το ξεχωριστό.

Το ίδιο ακριβώς μπορεί να πει κάποιος και για το Milk. Μια πολύ καλή ταινία η οποία όμως δεν είναι και κανένα αριστούργημα. Τι ήταν αυτό λοιπόν που οδήγησε έναν τόσο ποιητικό και "αργό" σκηνοθέτη να επιστρέψει σε μια πιο "συμβατική" ταινία; Η δική μου εκτίμηση είναι ότι ο Gus van Sant ήθελε τόσο να διηγηθεί την ιστορία του Harvey Milk που ίσως ένας "ίσιος" σκηνοθετικός δρόμος να ήταν ο μόνος τρόπος να γίνει αυτή η ιστορία κατανοητή από το ευρύ κοινό (και η αλήθεια είναι ότι στις προηγούμενες ταινίες του είχα γίνει μάρτυρας του κόσμου που εκνευρισμένος έφευγε από το σινεμά πριν καν τελειώσουν οι ταινίες του). Και συγχαρητήρια στον σκηνοθέτη που μας μετέδωσε την ιστορία του ήρωα Harvey Milk -- ενός ατόμου που ελάχιστοι είχαμε ακουστά πριν την κυκλοφορία της ταινίας στην χώρα μας.

Το σενάριο είναι καλοδουλεμένο, αλλά γνωρίζοντας την προσποιητή macho συμπεριφορά του μέσου straight Έλληνα υποθέτω ότι η ταινία θα ενοχλήσει αρκετά άτομα, τα οποία στο κάτω-κάτω θα δυσκολευτούν να ταυτιστούν με το θέμα της ταινίας. Και σε αυτό έχω να κάνω την εξής παρατήρηση: πώς γίνεται όλοι οι gay να βλέπουν χρόνια τώρα ταινίες με straight ζευγάρια και να μην ενοχλούνται, και μόλις οι straight παρακολουθήσουν έστω και μία ταινία με gay να μην μπορούν να ταυτιστούν συναισθηματικά (σάμπως το συναίσθημα του έρωτα διαφέρει;) Δεν είναι και αυτό μια πολύ σημαντική μορφή σεξισμού/ρατσισμού; Γιατί ο gay να ανέχεται συνεχώς ταινίες με straight θέμα, και ο μέσος straight να μην μπαίνει καν στον κόπο να κατανοήσει μια ταινία με gay;



Επειδή όμως ξεφεύγω από την κριτική -αν και πιστεύω ότι σε αυτή την περίπτωση τέτοιου είδους προβληματισμοί οφείλουν να είναι μέρος της κριτικής- θα ήθελα να επικεντρωθώ λίγο στις ερμηνείες, οι οποίες είναι άψογες. Ο Sean Penn ως Harvey Milk βρίσκει τον εαυτό του σε έναν από τους καλύτερους ρόλους της καριέρας του (ο ίδιος βέβαια δήλωσε ότι είχε ταυτιστεί τόσο με τον χαρακτήρα που υποδύεται με αποτέλεσμα να ερωτευθεί την προσωπικότητά του Harvey Milk). Η υποκριτική ικανότητα του Sean Penn λοιπόν είναι σημαντική, αφού δεν περιορίζεται απλά σε μια γκριμάτσα ή μια προφορά, αλλά στον τρόπου που ο χαρακτήρας του ζει στον χώρο και έρχεται σε επαφή με τον κόσμο. Από το πιο τρυφερό φιλί στον εραστή του, τον "κόσμο" του όταν ακούει όπερα, μέχρι την περίπλοκη συμπάθεια (να πούμε έλξη;) του απέναντι στον πολιτικό αντίπαλό του. Τον τελευταίο υποδύεται ο Josh Brolin πολύ πειστικά (ο ρόλος είχε αρχικά προταθεί στον καλό φίλο του σκηνοθέτη Matt Damon, όμως αυτός αναγκάστηκε να αρνηθεί λόγω άλλων επαγγελματικών υποχρεώσεων). Επίσης ξεχωρίζει ο Emile Hirsch, ο οποίος (συμπτωματικά;) είχε παίξει και στην ταινία του Sean Penn Into the Wild, αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές. Και στο Milk η ερμηνεία του είναι τόσο καλή που εγώ προσωπικά ένιωσα ότι αρκετές φορές ξεπερνούσε και αυτήν του Sean Penn.

Τέλος, να ξεκαθαρίσω ότι επειδή πριν ανέφερα την ταινία ως "mainstream" δεν νομίζω ότι ο όρος συμβατικό σινεμά θα μπορούσε να χαρακτηρίσει το Milk, αλλά μάλλον και καμιά άλλη ταινία του Gus van Sant πέρα, ίσως, από το Good Will Hunting. Σε αυτή την ταινία ο van Sant συνθέτει πλάνα από μια πολύχρωμη παλέτα, με γρήγορο μοντάζ αρκετές φορές, ενώ δεν ξεχνάει να μας υπενθυμίζει ότι πρόκειται για έναν δεξιοτέχνη σκηνοθέτη, κινηματογραφώντας συχνά τους ήρωές του μέσα από άλλα αντικείμενα (είτε πρόκειται για μια σφυρίχτρα, έναν καθρέφτη ή ένα τζάμι). Το μόνο που ομολογώ ότι με ενόχλησε κάπως στην ταινία ήταν η μουσική του συνθέτη Danny Elfman (ο Gus van Sant τον έχει χρησιμοποιήσει και σε προηγούμενες ταινίες του) την οποία και βρήκα λίγο γλυκανάλατη.

Το Milk μπορεί να μην είναι ένα αριστούργημα (και σε αυτό συμφωνώ με την κριτική του kioy). Ωστόσο είναι μία αρκετά ενδιαφέρουσα ταινία, με πολύ δυνατές ερμηνείες από όλο το cast (και κυρίως εκεί βασίζω και την προσωπική μου βαθμολογία). Ευτυχώς ο Gus van Sant αποφεύγει τον συναισθηματισμό και αρκετές φορές προσεγγίζει τον χαρακτήρα του Milk με χιούμορ και κάποια αφέλεια και επιπολαιότητα υπενθυμίζοντάς μας διαρκώς ότι πρόκειται ουσιαστικά για έναν απλό άνθρωπο που κατάφερε κυριολεκτικά να σώσει τις ζωές τόσων ανθρώπων και στον οποίο οι επόμενες γενεές θα πρέπει να έχουν ευγνωμοσύνη. Και πιστεύω ότι ακριβώς αυτό επιχείρησε και τελικά κατάφερε να πραγματοποιήσει και ο Gus van Sant με αυτή του την ταινία, και γι αυτό διαφέρει τόσο από την προηγούμενη δουλειά του. Την συνιστώ στον καθένα -- σίγουρα μία από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς!


8 comments:

  1. Καλησπέρα φίλε μου!
    Κατ' αρχάς να σε ευχαριστήσω για την αναφορά σου!
    Διαβάζοντας την κριτική σου θέλω να επισημάνω πως συμφωνώ σχεδόν με όλα όσα θέτεις. Είναι απ' τις φωτεινότερες ταινίες του Gus Van Sant, σαν να έχει γεννηθεί για να μας δώσει ελπίδα! Σε όλους όσους αποτελούν το κομμάτι μιας αύξουσας - έτσι το βλέπω τελευταία-΄οποιασδήποτε διαφορετικότητας. Όπως εξέφρασα και στο δικό μου κείμενο, θεωρώ σε μεγάλο βαθμό, όσα βλέπουμε στο Milk ως τα κομμάτια μιας συμβατικής αφήγησης. Που πλέκει με ευπρέπεια το φωτοστέφανο στον ήρωα της. Σε μια εποχή που αποτυπώνεται με την πρέπουσα βαθύνοια.

    Σε αυτό που διαφωνώ λίγο, είναι η δεύτερη σου παράγραφο. Δε νομίζω ότι ο Van Sant έφτιαξε μia λιγότερο πειραματική ταινία φοβούμενος τις αντιδράσεις του κοινού. Άλλωστε μια τέτοια τακτική νομίζω πως είναι παντελώς αντικαλλιτεχνική! Αλλά νομίζω πως καθυπόταξε τη φόρμα του και τους τόνους του, για να υπηρετήσει τον υπερήρωα του, τον Harvey Milk του Sean Penn...

    ύγ. Πολυ χάρηκα που βρήκα γραμμένες τις εντυπώσεις σου για την ταινία...

    ReplyDelete
  2. @kioy
    Ναι, ίσως έχεις δίκιο ότι ίσως ο σκηνοθέτης να ήθελε να υπηρετήσει τον ήρωά του γι αυτό και να ήταν λιγότερο πειραματική η ταινία.

    Για παράδειγμα, το Last Days είναι εμπνευσμένο από την αυτοκτονία του Kurt Cobain (χωρίς όμως να αναφέρεται αποκλειστικά σε αυτόν). Η ταινία αυτή λοιπόν είναι τόσο ιδιόμορφα σκηνοθετημένη (πολύ αργοί ρυθμοί, καθόλου δράση, ελάχιστος διάλογος) που οι fan του τραγουδιστή αμέσως έσπευσαν να κατηγορήσουν τον Gus van Sant, που τόλμησε να απεικονίσει έτσι το είδωλό τους. (Πέραν τούτου, εγώ την θεωρώ έξοχη ταινία και στην προτείνω, κυρίως όμως προτείνω το Gerry -- την πιο βαρετή και ανούσια ταινία που γυρίστηκε ποτέ, όπως λένε πολλοί!!!)

    ReplyDelete
  3. Tην ταινία δεν την έχω δει, αλλά έχω ψηθεί να πάω με αυτά που διαβάζω. Η αλήθεια είναι ότι ο Βαν Σαντ δεν είναι από τους σκηνοθέτες που μου αρέσουν και γενικά παραδέχομαι. Αρκετά εκκεντρικός με γενναίες δόσεις μανιερισμού. Από σκηνές που έχω δει βέβαια από το Milk, νομίζω ότι σε αυτή την ταινία ξεφεύγει λίγο.

    Το θέμα που έθεσες για τις straight ταινίες είναι υπαρκτό, αλλά νομίζω ότι είναι πολύ νωρίς για να γίνει μια τέτοια προσπάθεια. Δεν ξέρω τι εμπορική απήχηση θα έχει, γιατί εκεί θα παιχτεί όλο το παιχνίδι. Απλά θεωρώ ότι δεν είμαστε έτοιμοι ακόμα...τόσο απλά!

    ReplyDelete
  4. Τα λόγια των πολλών γενικώς και απροσωποποιητώς με αφήνουν παγερά αδιάφορο! Οι πολλοί συνήθως αποδίδουν έναν χαρακτηρισμό σε μια ταινία. Βαρετή, εκπληκτική, κουλτουριάρικη. Όπως έλεγε και ο Ταρκόφσκι, κάπως έτσι τερματίζουν το πρόβλημα της ενασχόλησης - ή καλύτερα συμμετοχής/συνδιαλλαγής- με αυτή! Απ' τον Gus αυτό που είχα λατρέψει είναι το The Elephant, και έχω υπόψιν και τα δυο που μου πριτείνεις!
    :)

    ReplyDelete
  5. Να τη δείτε όλοι, αποκλείεται να το μετανιώσετε.

    Εγώ προσωπικά δεν έχω δει άλλες ταινίες του Gus Van Sant, αλλά είδα το μιλκ περιμένοντας να δω ένα βαρετό έργο που θα είναι και λίγο αγιογραφία του βιογραφούμενου, αλλά τελικά δε θα μπορούσα να έχω πέσει περισσότερο έξω.

    Και έψαχνα πριν κάποιο αρνητικό και δεν έβρισκα μέχρι που διάβασα το ποστ σου... Όντως η μουσική ήταν λίγο κάπως... Απ' τα πρώτα λεπτά της ταινίας δε μου έκατσε καλά.

    ReplyDelete
  6. καλησπέρα ,

    θα συμφωνήσω μαζί σου σε ότι αφορά τις ερμηνείες που ήταν πολύ δυνατές , καθόλου υπερβολικές και γενικότερα εξαιρετικές.
    Εντάξει τι να πούμε για τον Sean Penn , τα λόγια περισσέυουν αλλά όπως πολύ καλά επισήμανες και ο Emile Hirsch , εγώ θα πρόσθετα και τον James Franco όπου πραγματικά ξεχώρισε!!
    Σε οτι αφορά το θέμα αποδοχής της ταινίας απο το κοινό , ομολογώ οτι εκνευρίστηκα με κάτι ψιθύρους απο άτομα νεαρής ηλικίας τα οποία μάλλον δεν είχαν καταλάβει τι ήρθαν να δουν .. ετσί έφυγαν , τι να πω. Κατα άλλα μόνο ταινία για gay δεν μπορείς να την χαρακτηρίσεις!!
    Σε ότι αφορά την σκηνοθετική προσπάθεια του Gus Van Sant έχω δει μόνο τις πιο mainstream ταινίες οπότε δεν είμαι και η κατάλληλη για νασ σου πω.

    ReplyDelete
  7. Για μένα η ταινία ήταν ό,τι καλύτερο έχω δει στο σινεμά από τον καιρό του "Περσέπολις"!

    'Εχω βαρεθεί να διάβάζω (στρέιτ) κριτικές που αποθεώνουν την ερμηνεία του Σον Πεν ώστε να μην χρειαστεί να μιλήσουν για το περιεχόμενο της ταινίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο άνθρωπος έδωσε ρεσιτάλ υποκριτικής. Όμως αυτό το ρεσιτάλ δεν ήταν κάτι το ξεκάρφωτο αλλά υπηρετούσε ένα ολοκληρωμένο καλλιτεχνικό έργο.

    Ο Χάρβει Μιλκ ήταν ένας πραγματικός ηγέτης. Ένας άνθρωπος που μπόρεσε να εμπνεύσει τους άλλους. Που τους ζήτησε να αποβάλλουν την αίσθηση της αδυναμίας τους και να αντιδράσουν για πρώτη φορά στον εξευτελισμό.

    Με αυτή την έννοια η ταινία είναι φοβερά επίκαιρη για την Ελλάδα του 2009. Ας φανταστούμε πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα αν βρισκόταν ένας ηγέτης που θα μπορούσε να διοχετεύσει την οργή και το θυμό των νέων σε κάτι πιο δημιουργικό από τις ταραχές και τις καταστροφές. Δεν είναι τυχαίο ότι ταραχές στο Σαν Φρανσίσκο έγιναν μόνο μετά το θάνατό του Μιλκ.

    Βέβαια για τους στρέιτ που γκετοποιούνται πίσω από την ταυτότητά τους, όλα αυτά είναι ψιλά γράμματα. Γι'αυτούς κοινωνία είναι μόνο οι ίδιοι και ότιδήποτε τους μοιάζει. Και μετά μιλάνε για τη γκετοποίηση των άλλων! Πολύ απλά ρνούνται να πάρουν μαθήματα από μια "ξεφωνημένη".

    Παρόλα αυτά όμως η ταινία δεν είναι ούτε άσκηση προπαγάνδας ούτε αγιογραφία. Ο Μιλκ παρουσιάζεται ως αυτό που ήταν - ένας ικανότατος πολιτικός που ήξερε να παίζει μπάλα χωρίς συναισθηματισμούς και με ωμότητα πολλές φορές. Και αυτό που συγκινεί περισσότερο είναι με πόσο χιούμορ, ζεστασιά και ανθρωπιά παρουσιάζονται όλοι αυτοί οι άνθρωποι. Δεν είναι ούτε καρικατούρες ούτε ξύλινα σύμβολα της επανάστασης. Είναι πραγματικοί άνθρωποι που κλαίνε, γελάνε, αγωνίζονται, απογοητεύονται και ελπίζουν. 'Ανθρωποι που είναι ο εαυτός τους αλλά χτίζουν κάτι πολύ μεγαλύτερο απ'αυτούς.

    Με μία φράση, αυτός είναι ο καλλιτεχνικός θρίαμβος της ταινίας: 'Οτι μετατρέπει μια ταινία για την πολιτική σε έναν αληθινό ύμνο στην ανθρωπιά.

    ReplyDelete
  8. "Βέβαια για τους στρέιτ που γκετοποιούνται πίσω από την ταυτότητά τους, όλα αυτά είναι ψιλά γράμματα. Γι'αυτούς κοινωνία είναι μόνο οι ίδιοι και ότιδήποτε τους μοιάζει. Και μετά μιλάνε για τη γκετοποίηση των άλλων! Πολύ απλά ρνούνται να πάρουν μαθήματα από μια "ξεφωνημένη"."

    Εξαιρετικά εύστοχο σχόλιο

    ReplyDelete