Public Enemies

Τίτλος: Public Enemies (Δημόσιος Κίνδυνος)

Σκηνοθέτης: Michael Mann

Παραγωγή: 2009

Ευχάριστη έκπληξη η ταινία του Michael Mann. Καταφέρνει να κάνει μια αδιάφορη ιστορία (αυτή του μεγαλύτερη εγκληματία στην δεκαετία του 30 στην Αμερική, John Dillinger) ικανή να καθηλώσει τον θεατή.

Ο Mann έχει πολλούς φαν στην Αμερική (άνδρες στην πλειοψηφία, αφού οι ταινίες του έχουν αρκετό κυνηγητό και πιστολίδι) και στο είδος του είναι από τους καλύτερους. Χρησιμοποιώντας ψηφιακή κάμερα που τις περισσότερες φορές χειρίζεται ο ίδιος, καταφέρνει να καταγράψει τις περισσότερες σκηνές με μία ψυχρή ακρίβεια, που ταιριάζει γάντι στο ύφος της ταινίας. Μάλιστα, συχνά ο θεατής δεν μπορεί παρά να μείνει εντυπωσιασμένος από τον τρόπο που ο σκηνοθέτης χειρίζεται την κάμερα, ακόμα και στις πιο απαιτητικές σκηνές. Οπότε, από αυτή την άποψη, η ταινία είναι άρτια, κι αν λάβουμε υπόψη και την υπερστυλιζαρισμένη φωτογραφία, είναι και αρκετά εντυπωσιακή. Προσθέστε σε αυτά κι ένα επιβλητικό, σχεδόν επικό, soundtrack από τον Elliot Goldenthal (μυρίζομαι υποψηφιότητα για όσκαρ πρωτότυπης μουσικής και πιθανή νίκη) και έχετε μια μεγαλοπρεπή γκανγκστερική ταινία.

O Johnny Depp ως John Dillinger

Όσον αφορά το cast τώρα, έχουμε να κάνουμε με τον Johnny Depp στον πρωταγωνιστικό ρόλο του John Dillinger, τον Christan Bale στον ρόλο του πράκτορα του FBI Melvin Purvis, ο οποίος ηγείται την ομάδα καταδίωξης του Dillinger, και την Marion Cotillard ως την ερωμένη του Dillinger. Ο ρόλος της τελευταίας είναι μικρός και ερμηνευτικά αδιάφορος. Ο Johnny Depp ομολογώ ότι σε στοιχειώνει με την “ερμηνεία” του. Δεν έχει να κάνει τόσο με την υποκριτική του, αφού κι αυτή είναι περιορισμένη. Αρκείται απλά σε μυστηριώδη βλέμματα, μία υπνωτική προφορά και διάφορους μορφασμούς προσώπου. Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλήσουμε για τον ρόλο της καριέρας του, όπως πολλοί φαν βιάζονται να συμπεράνουν (προσωπικά δεν πιστεύω ότι ο J. Depp έχει φτάσει σε τέτοιο υψηλό σημείο μέχρι τώρα, ίσως να χαραμίζεται και με τις επιλογές του – βλ. Πειρατές της Καραϊβικής και ταινίες Burton). Ερμηνευτικά, λοιπόν, δεν δείχνει κάτι το ιδιαίτερο και δεν μπορώ να ξέρω κατά πόσο μπορούν να ευθύνονται οι οδηγίες του σκηνοθέτη σε αυτόν τον τομέα. Τέλος, για τον Christian Bale μπορώ να πω ότι με έπεισε αρκετά στον ρόλο του αδίστακτου, ακριβή και σχολαστικού Melvin Purvis. Για μένα ξεχώρισε περισσότερο – ίσως έχει να κάνει και με το επιβλητικό παρουσιαστικό του.

O Christan Bale στον ρόλο του Melvin Purvis, FBI Bureau Chief

Από καλλιτεχνική άποψη η ταινία υστερεί. Καταρχήν ο Mann ακολουθεί πολλά χολιγουντιανά κλισέ που κουράζουν: την πρώτη φορά που βλέπουμε τον Purvis να πυροβολεί θανάσιμα κάποιον αυτό γίνεται με τη συνοδεία τραγουδιού του Otis Taylor, σε κάπως σαρκαστικούς τόνους, σαν να διακωμωδεί την σκηνή, και παρόμοια χλευαστική μουσική υπόκρουση συνοδεύει και άλλους θανάτους (κάπως κακόγουστα). Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα, γι αυτούς που επιμένουν ότι ο Mann αποφεύγει τα κλισέ. Επίσης, το σενάριο έχει αρκετές υπερβολές για δραματικούς σκοπούς, και πολλές από τις σκηνές -ακόμα και ο διάλογος- δεν είναι πάντα ρεαλιστικές. Για μένα όμως δύο είναι τα βασικά μειονεκτήματα της ταινίας:

H Marion Cotillard υποδύεται την ερωμένη του Dillinger, Billie Frechette

1. Ο χαρακτήρας του Dillinger. Όπως ανέφερα ο Michael Mann δεν διεισδύει στην προσωπικότητα του αδίστακτου εγκληματία παρά μόνο πολύ επιδερμικά. Τα συναισθήματά του για την ερωμένη του Billie Frechette περιγράφονται με μαεστρία για λίγα μόνο λεπτά μόνο, ενώ ο σκηνοθέτης φαίνεται μετά να την εξαφανίζει ως χαρακτήρα και να την εμφανίζει μόνο όταν το απαιτεί η πλοκή. Κρίμα, γιατί προσωπικά βρήκα το πρώτο μισό της ταινίας, όπου σκιαγραφείται έστω και ελάχιστα ο χαρακτήρας του Dillinger και η συναισθηματική του φύση, πολύ πιο ενδιαφέρον από το αδιάκοπο πιστολίδι που ακολουθεί έπειτα (το ανθρωποκυνηγητό στο σκοτεινό δάσος που φαίνεται να κρατάει αιώνες και αποτελείται από αδιάκοπη δράση ήταν και το μόνο σημείο που βαρέθηκα κατά τη διάρκεια της ταινίας).

2. Όπως έχω εξηγήσει και στο παρελθόν αξιολογώ μία ταινία ως έργο τέχνης. Και η τέχνη οφείλει να έχει κάποιον ανθρωπιστικό σκοπό συνήθως. Δεν μπορώ να καταλάβω λοιπόν τι μας αφορά η ιστορία ενός εγκληματία από τη στιγμή που δεν μαθαίνουμε τίποτα ουσιαστικό για την προσωπικότητα του (έστω και τα κίνητρα του). Αντιθέτως, τι σκοπό εξυπηρετεί το αδιάκοπο μπαμ-μπουμ, οι εκρήξεις, το αίμα που αναβλύζει…; Πώς μπορούν τα παραπάνω να μου προσφέρουν κάτι εποικοδομητικό και να με βοηθήσουν να εξελιχθώ ως άνθρωπος; Δεν ζητώ από τον σκηνοθέτη να αλλάξει genre (δεν προσδοκώ από τον Mann να γυρίσει και τις Γέφυρες του Μάντισον !!!), αλλά τουλάχιστον να μη στοχεύει μόνο στο αμερικάνικο κοινό, ούτε στον μέσο άνδρα θεατή, ειδικά τη στιγμή που μας έχει αποδείξει ότι έχει τόσο ταλέντο (βλ. Heat). Η ταινία σίγουρα θα μπορούσε να εμβαθύνει περισσότερο στις ανθρώπινες σχέσεις και λιγότερο στα πιστόλια και τη βία.

Για να τελειώσω: Τα παραπάνω δύο σημεία ήταν και τα μόνα αρνητικά που βρήκα. Περίμενα να βαρεθώ από τα πρώτα λεπτά, αλλά ωστόσο η ταινία Public Εnemies είναι καλογυρισμένη, με στυλ (αν και υπερβολική, κυρίως λόγω του μουσικού score), με ικανοποιητικές ερμηνείες, και την περισσότερη ώρα σε κρατάει καθηλωμένο στην οθόνη. Τεχνικά λοιπόν είναι σίγουρα άρτια, και ομολογώ ότι θα την ξαναέβλεπα. Από καλλιτεχνική άποψη, είναι από τις ταινίες που δεν νομίζω ότι έχει κάτι ουσιαστικό να προσφέρει (ίσως μάλλον η τόση βία να στρέφεται εναντίον της). Ωστόσο, βλέπεται ευχάριστα με παρέα στο σινεμά και παραμένει ως δείγμα προσεγμένου χολιγουντιανού σινεμά.

Προσωπική Αξιολόγηση: 5 / 11 *

*Και πριν προλάβουν τίποτα hard-core φαν του Michael Mann να με κατηγορήσουν για την βαθμολογία μου, να θυμίσω ότι με βάση την κλίμακα και τα στάνταρντ αξιολόγησής μου, ο βαθμός που έδωσα είναι πάρα πολύ καλός για το είδος και τις αδυναμίες της ταινίας.

Trailer της ταινίας:

The Piano

(Μαθήματα Πιάνου)

Τίτλος: The Piano (Μαθήματα Πιάνου) 

Σκηνοθέτης: Jane Campion 

Παραγωγή: 1993

 

“Μην αφήσετε το βουνό των υπερθετικών σχολίων που κατακλύζουν τα ‘Μαθήματα Πιάνου’ να σας αποθαρρύνει: Η ερωτική ιστορία του 19ου αιώνα από την Jane Campion ανταποκρίνεται στα προαναφερθέντα. Ετοιμαστείτε για κάτι ξεχωριστό.” Με αυτά τα λόγια ξεκινά την κριτική του ο Vincent Canby για τους New York Times to 1993, την χρονιά που κυκλοφόρησε η ταινία. Και είναι αλήθεια.

Το “Μαθήματα Πιάνου” ανήκει σε μία σπάνια κατηγορία ταινιών που ναι μεν είναι αγαπητές από το ευρύ κοινό, αλλά ταυτόχρονα και από τους πιο σκληροπυρηνικούς κριτικούς!

Παρακολουθούμε την ιστορία της Ada McGrath, μιας μουγκής Σκοτσέζας γυναίκας που αναγκάζεται μαζί με την κόρη της να αφήσει την πατρίδα της για να πάει στη Νέα Ζηλανδία και να παντρευτεί έναν άνδρα που δεν έχει δει ποτέ της. Αυτή τουλάχιστον είναι η εισαγωγή της ταινίας, αφού η ίδια η ταινία –γυρισμένη εξ’ ολοκλήρου στην άγρια φύση της Ν. Ζηλανδίας- προσφέρει πολύ περισσότερα από μία ερωτική ιστορία. Δεν θέλω όμως να αναφέρω τίποτα άλλο από το εξαιρετικό αυτό σενάριο.

Η ερμηνεία της Holy Hunter είναι μέσα στις καλύτερες γυναικείες ερμηνείες όλων των εποχών (βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στο Φεστιβάλ Καννών, Όσκαρ Α' γυναικείας ερμηνείας). Δεν είναι υπερβολή να την χαρακτηρίσω ως συγκλονιστική. Ούτε υπερβολή είναι να χαρακτηρίσω ως καταπληκτική την ερμηνεία της νεαρής Anna Paquien, η οποία πήρε το όσκαρ Β΄ γυναικείας ερμηνείας (“Ένα από τα πιο εξαιρετικά παραδείγματα υποκριτικής από παιδί στην ιστορία του κινηματογράφου” – Rogert Ebert). O Harvey Keitel ως υποψήφιος εραστής της Ada με το σημαδεμένο πρόσωπό του (ο ίδιος Μαορί στην καρδιά) εμφανίζεται ως ένα πρωτόγονο στοιχείο ανάμεσα στη στημένη κοινωνία των Νεοζηλανδών κατοίκων και των ιθαγενών (Μαορί). Οι σκηνές όπου εμφανίζεται γυμνός να καθαρίζει το πιάνο ή όταν κρυμμένος κάτω από αυτό χαϊδεύει το πόδι της Ada μέσα από μία μικρή τρύπα που έχει η κάλτσα της, είναι φορτισμένες με μεγάλες δόσεις ερωτισμού, ίσως όπως μόνο μία γυναίκα θα μπορούσε να τον αποδώσει.

Βέβαια, το εξαιρετικό επίτευγμα της σκηνοθέτιδας Jane Campion είναι ότι έχει γράψει ένα πολύ ρομαντικό σενάριο (κέρδισε το όσκαρ σεναρίου) κι έχει σκηνοθετήσει άξια μία απίστευτα συναισθηματική ταινία δίχως ίχνος μελοδραματισμού. Ο φακός της παρατηρεί πράγματα που μόνο το γυναικείο μάτι ίσως να πρόσεχε. Εστιάζεται σε παράξενες γωνίες και αντικείμενα: από τη μία σε μεγαλόπνοα πλάνα με το πιάνο μόνο στην παραλία και πελώρια κύματα να σκάνε γύρω του, και αμέσως μετά σε σύντομα πλάνα που δείχνουν το αγχώδες ανέμισμα μια βεντάλιας ή το νευρικό κράτημα μιας απλής κούπας τσάι. Από τη μία η λάσπη, η βρωμιά, η αγγλική “εξευγενισμένη κοινωνία”, και από την άλλη το πιάνο, η μουσική, οι πρωτόγονοι Μαορί. Δύο κόσμοι τόσο διαφορετικοί που η συνύπαρξή τους συνθέτει το τοπίο της ανεξερεύνητης ζούγκλας που βρίσκεται τόσο εντός όσο και εκτός των βασικών χαρακτήρων της ταινίας. Ο Stuart Dryburgh, υπεύθυνος φωτογραφίας, κατάφερε ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα, αποδίδοντας τα αχανή δάση σε αποχρώσεις σκούρου μπλε και πράσινου, και φωτίζοντας τα πρόσωπα της Ada και της κόρης της με κατάχλωμες άσπρες αποχρώσεις αντίστοιχα (στην αρχή της ταινίας, κι ενώ οι Μαορί οδηγούν τις δύο πρωταγωνίστριες στο νέο τους σπίτι μέσα από την άγρια ζούγκλα, σταματάνε σε κάποιο σημείο παραπονούμενοι ότι αν συνεχίσουν από τον ίδιο δρόμο θα έρθουν αντιμέτωποι με τον χώρο ταφής των προγόνων τους -- χώρο φαντασμάτων. Την ίδια στιγμή η κάμερα εστιάζεται στα χλωμά πρόσωπα των δύο γυναικών κάνοντας απατηλούς υπαινιγμούς…)

Η ταινία έχει δύο μεγάλες κλιμακώσεις. Και οι δύο παρουσιάζονται με δραματικά οπερετικό τρόπο και σε αφήνουν άφωνο, προσηλωμένο στην οθόνη. Από μόνες τους θα μπορούσαν να αποτελούν σκηνές από πίνακα ζωγραφικής – όπως οι περισσότερες σκηνές στην ταινία άλλωστε. Σε συνδυασμό με την μουσική του Michael Nyman, μπορώ να πω ότι αυτό που βιώνει πλέον ο θεατής δεν είναι πλέον μια ιστορία που ξεδιπλώνεται στην οθόνη, αλλά ένα δραματικό ποίημα. Απλά δύο λόγια για τη μουσική: το soundtrack (μεγάλο best seller όταν κυκλοφόρησε η ταινία) ήταν αυτό που έκανε τον Nyman γνωστό στο ευρύ κοινό (σε αυτό το κοινό τουλάχιστον που δεν τον ήξερε από τις ταινίες του Greenaway ή που δεν ασχολείται με μοντέρνα μουσική –- αφού ήδη επρόκειτο για αρκετά καταξιωμένο συνθέτη). Η μικρή μου ένσταση είναι ότι 1-2 κομμάτια ακούγονται απλά ως αλλόκοτα μέσα στην ταινία. Είναι περίεργο να βλέπεις μία Σκοτσέζα στον 19ο αιώνα να παίζει στο πιάνο μινιμαλιστική μουσική (!!!), αντί π.χ. Σούμπερτ (για να αναφέρω έναν ρομαντικό). Ωστόσο, τέτοια είναι η συναισθηματική δύναμη του βασικού μουσικού θέματος για πιάνο, το οποίο ακούγεται κατά τη διάρκεια της ταινίας (και που μπορείτε να ακούσετε στο video στο τέλος της ανάρτησης αυτής), που πραγματικά σε συνεπαίρνει και σε πείθει ότι δεν πρόκειται για αναγνωρισμένη μουσική, αλλά μουσική που έγραψε η ίδια η Ada και βγαίνει κατευθείαν από την καρδιά της (“Η μουσική είναι η ομιλία της Ada”, αναφέρει ο Nyman στις σημειώσεις που συνοδεύουν το soundtrack).

Μία πραγματικά ξεχωριστή ταινία λοιπόν. Μοναδικό παράπονο ίσως ότι οι χαρακτήρες δεν είναι αρκετά τρισδιάστατοι. Όμως, όπως ανέφερα, η ταινία λειτουργεί με βάση το συναίσθημα πάνω απ’ όλα και σε κάνει να ξεχάσεις οτιδήποτε ατέλειες. Για μένα –και το έχω πει πολλές φορές- τα “Μαθήματα Πιάνου” είναι η πιο ποιητική ταινία που έχω δει. Πρόκειται για μια λυρική-δραματική ποίηση (σε αντίθεση π.χ. με την στοχαστική/υπερβατική ποίηση του Ταρκόφσκι, ενός μεγάλου ποιητή της 7ης τέχνης). Τέτοια είναι η συναισθηματική φόρτιση της ταινίας που έχει καταφέρει να συνεπάρει όλα τα είδη κοινού και κριτικών, ενώ κάποιος θα περίμενε, π.χ., ότι ο ρομαντισμός της δεν θα ήταν  αποδεκτός από τον αντρικό πληθυσμό. Παραμένει και το αριστούργημα της Κάμπιον (το “Πορτραίτο μιας Κυρίας”, αν και πολύ καλό καταπιάνεται με ένα μεγαλειώδες έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας και πιο δύσκολα πείθει για το είδος του, ενώ το “In the Cut” ήταν απλά… πρόχειρο). Αναμένεται φυσικά να δούμε τη νέα ταινία της Κάμπιον, την ερχόμενη σεζόν, η οποία έχει πάρει ήδη καλές κριτικές.

Το "Μαθήματα Πιάνου" δίκαια άξιζε το βραβείο καλύτερης ταινίας στις Κάννες το 1993. Είναι μία πραγματικά ξεχωριστή ταινία-αριστούργημα βουτηγμένη στην ποίηση και σε έναν εξωτικό κόσμο, όπου τα συναισθήματα παίρνουν διαστάσεις παραμυθιού.

Προσωπική Αξιολόγηση: 8,5 / 11

Δυστυχώς το youtube δεν μου επιτρέπει να κάνω embed το εξής video, αλλά προτείνω σε όλους να δούνε μία από τις ομορφότερες σκηνές στην ταινία. Είναι η στιγμή που η Ada (Holly Hunter) έχει ήδη παρακαλέσει τον Baines (Harvey Keitel) να πάρει αυτήν και την κόρη της γι άλλη μια φορά στην παραλία που έχουν παρατήσει το πιάνο, όπου και παίζει μέχρι το βράδυ. Πραγματική μαγεία...